Na początku listopada 2019 roku Trybunał Konstytucyjny zbadał i ostatecznie orzekł w sprawie pytania prawnego Sądu Najwyższego Izby Cywilnej w przedmiocie wysokości żądania naprawienia szkody z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich.
Pytanie prawne pojawiło się w związku ze sprawą, w której stronami był operator telewizji kablowej (pozwany) oraz Stowarzyszenie Filmowców Polskich (powód). Przedmiotem sporu było żądanie zapłaty dwukrotności wynagrodzenia, które winno przysługiwać twórcy za dany okres, w którym pozwany nie posiadał zawartej z powodem umowy licencyjnej. W rezultacie Sąd Najwyższy wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem: czy art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1191, ze zm.) w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji?
By Adrian Grycuk - Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl
Warto wskazać, że w przeszłości przepis ten w zakresie w jakim dotyczył możliwości żądania trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w momencie jego dochodzenia byłoby należne z tytułu udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z danego utworu - został uznany za niekonstytucyjny.
Tym razem, przedmiotem pytania prawnego był ten sam przepis jednak w zakresie w jakim pozwala na żądanie dwukrotnego wynagrodzenia. Co ciekawe, na ostateczne rozstrzygnięcie w tej sprawie czekało niemal całe środowisko twórców i artystów, które w przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia miałoby dodatkowe atuty w walce z podmiotami naruszającymi prawa autorskie.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 5 listopada 2019 roku (sygn. akt P 14/19) orzekł twierdząco na pytanie Sądu Najwyższego wskazując, że w/w przepis jest zgodny z Konstytucją RP.
W uzasadnieniu wskazano, że żądanie dwukrotności wynagrodzenia nie jest związane i uzależnione od stopnia winy pozwanego, tj. strony, która narusza prawa autorskie, co z kolei winno być postrzegane w sposób odmienny niż kara cywilna. Tym samym, dwukrotność wynagrodzenia nie może zostać uznana za kwotę oderwaną od rzeczywistej wartości poniesionej przez uprawnionego szkody. W rezultacie, Trybunał stwierdził, że analizowany i poddany ocenie przepis w sposób skuteczny niweluje różnice pomiędzy stronami sporu, który powstał w wyniku naruszenia autorskich praw majątkowych poprzez ich bezprawne wykorzystanie. Tym samym, podmiot uprawniony stoi na nieco gorszej pozycji, z uwagi na trudniejsze możliwości wykrycia stosownych naruszeń praw autorskich, jak też wykazania konkretnej wysokości szkody. Wobec powyższego, przyznanie uprawnionemu możliwości żądania dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu należy uznać za skuteczne unormowanie biorąc pod uwagę konstytucyjne wzorce kontroli.